Tết Chôl Chnăm Thmây là lễ hội lớn nhất và mang tính tổng hợp nhất của đồng bào Khmer. Tết Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer thường diễn ra vào khoảng giữa tháng tư dương lịch hằng năm, thể hiện ước vọng một Năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu Tết Chôl Chnăm Thmây năm nay được diễn ra trong 04 ngày (từ ngày 13, 14,15 và 16/4/2024).
Ngày thứ nhất: là hoạt động quan trọng nhất của ngày đầu năm mới đối với người Khmer, là Lễ rước Đại lịch (Maha Sangkran). Mọi người tắm gội, mặc quần áo đẹp, đội cỗ lên chùa. Lễ rước diễn ra vào giờ tốt đã được chọn sẵn, bất kể sáng hay chiều.
Ngày thứ hai: diễn ra lễ dâng cơm và đắp núi cát: Lễ dâng cơm ngày thường, các vị sư, sãi mang bình bát đi vào các phum sóc người Khmer khất thực vào các buổi sáng. Nhưng với Tết Chôl Chnăm Thmây thì người Khmer trong phum sóc mang cơm đến tận chùa dâng cho các vị sư sãi, nghe tụng niệm kinh Phật.
Vào ngày thứ ba của Tết Chôl Chnăm Thmây, bà con Khmer tiến hành Lễ tắm tượng Phật và Lễ cầu siêu.
Lễ tắm tượng Phật thường diễn ra vào buổi chiều. Các vị À cha đặt tượng Phật vào thau lớn có hoa tươi, nước tinh khiết ướp nước hoa. Vị À cha đọc kinh, các vị sư sãi dùng cành hoa nhúng vào nước thơm tắm tượng Phật. Sau khi làm lễ tắm tượng Phật ở chùa, trở về nhà, người Khmer tiếp tục làm lễ tắm tượng Phật ở gia đình. Nghi lễ nhằm mục đích bày tỏ lòng biết ơn đối với Đức Phật, rửa sạch những điều không may của năm cũ và đón những điều may mắn trong năm mới.
Lễ cầu siêu: Sau khi kết thúc lễ tắm tượng Phật, tắm sư sãi, mọi người cùng các vị Acha tập trung tại khu vực tháp đựng hài cốt để cầu siêu cho linh hồn các nhà sư viên tịch và những người thân của mình được siêu thoát.
Trong những ngày này, bà con Khmer trên địa bàn thị xã Tịnh Biên lo sửa san, trang trí nhà cửa, mua sắm vật dụng cần thiết để đón mừng năm mới. trước hết là việc ăn, mặc, ở. Các cháu nhỏ được ông bà, cha mẹ ưu tiên sắm những bộ quần áo mới để đi lễ chùa và đi chơi tết với bạn bè. Người thì đến chùa trang trí trong khuôn viên chùa chờ đón mừng năm mới.
Đến gặp bà Neàng Cóp, khóm Mỹ Á, phường Núi Voi. Bà đang ngồi lau lá chuối để chuẩn bị gói bánh cúng ông bà. Nhà cửa được quét dọn sạch sẻ, gọn gàng, trang trí rất đẹp. Bà Cóp phấn khởi nói “Năm nay gia đình tôi ăn Tết khá hơn năm rồi, vì được sự quan tâm của Dảng, Nhà nước. Bà con trong phum sóc ai cũng phấn khởi, mua sắm nhiều thứ để mừng năm mới”.
Gặp gỡ chị Neàng Ca Kim, ở khóm Hòa Hưng, phường Nhà Bàng trong ngôi nhà mới khang trang vừa được chính quyền địa phương trao tặng, chị vui mừng chia sẻ: “Gia đình tôi vừa mới được chính quyền địa phương cho căn nhà mới. Tôi vui lắm. Cả nhà đều vui. Được đón Tết trong ngôi nhà khang trang, chúng tôi thấy ấm cúng hơn. Xin cảm ơn Đảng, Nhà nước đã giúp đở”.
Những năm qua, mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương các cấp luôn quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào dân tộc Khmer trên địa bàn, thực hiện tốt các chính sách dân tộc, an sinh xã hội như: Hỗ trợ nhà ở, vay vốn phát triển sản xuất, chăm sóc sức khoẻ, hỗ trợ giáo dục.v.v… Đặc biệt, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đạn 2021 – 2030 và giai đoạn I ( 2021 – 2025), thị xã Tịnh Biên đã tiến hành thành lập Ban chỉ đạo của Thị xã và xây dựng các kế hoạch tổ chức thực hiện 7/ 10 dự án của Chương trình, tổng nguồn vốn trên 50 tỷ đồng. Nổi bật là nhiều dự án, công trình phục vụ an sinh xã hội. Đã đầu tư xây dựng hoàn thành đưa vào sử dụng 6 tuyến ống phân phối nước sinh hoạt ở các xã đặc biệt khó khăn Văn Giáo và xã An Cư; giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở được 34 hộ gồm xã Văn Giáo 12 hộ, xã An Cư 08 hộ, xã An Hảo 13 hộ và xã Vĩnh Trung 01 hộ.
Hoà Thượng Chau Cắt- Phó trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam thị xã Tịnh Biên, trụ trì chùa Mỹ Á cho biết “Thời gian qua, Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương đã quan tâm, tạo mọi điều kiện để đồng bào Khmer trên địa bàn phát triển kinh tế, chung tay, đoàn kết cùng người kinh anh, em thi đua lao động sản xuất. Vì thế, đời sống bà con Khmer hiện nay phần lớn khá sung túc, phum sóc ngày càng phát triển, khởi sắc… bà con Khmer rất biết ơn Đảng, Nhà nước và luôn chấp hành tốt pháp luật, phát huy đoàn kết dân tộc, chung tay xây dựng quê hương ngày càng phát triển giàu đẹp”.
Đến các phum sóc trong những ngày này, mới thấy được sự phát triển vượt bậc của đồng bào Khmer trên địa bàn thị xã: nhà cửa khang trang, đời sống được nâng lên, điện, đường, trường, trạm y tế… được quan tâm đầu tư, con, em được học hành đang hoàng; nhà nhà đang tất bật chuẩn bị mọi thứ để đón Tết sung túc, đầm ấm.
Trong những ngày Tết Chôl Chnăm Thmây, ngoài các nghi thức Phật giáo, đồng bào Khmer cũng tổ chức rất nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật và các trò chơi dân gian, tạo sinh khí vui tươi phấn khởi, đón chào năm mới với nhiều thắng lợi mới.
Thu Nga
